Blog

Datum: 15 januari 2024

Delen:

BIM: OPEN of een GESLOTEN deur?

Samenwerking is een essentieel aspect van elk project en de BIM werkmethodiek is hierbij een krachtig hulpmiddel om de communicatie en coördinatie tussen de betrokken projectpartners te verbeteren van ontwerp naar uitvoering voor beheer en onderhoud. Er zijn twee manieren van BIM samenwerking: open BIM en gesloten BIM, maar wat betekent dat en wat zijn de verschillen?

Deze blog is opgedeeld in de volgende onderdelen:

• Wat is open BIM of gesloten BIM?
• Wat zijn de voor- en nadelen van open BIM of gesloten BIM?
• Wanneer kiezen voor open BIM of gesloten BIM?

Tip
Wat is BIM ook alweer? Lees de blog: BIM: Wat is het NIET?

Wat is open BIM of gesloten BIM?
Open BIM betekent dat de projectpartners gebruikmaken van open standaarden om informatie uit te wisselen, ongeacht het merk of de versie van de software die ze gebruiken. Gesloten BIM daarentegen betekent dat de projectpartners allen dezelfde software gebruiken die compatibel is met een specifiek formaat of platform als gesloten standaard. Hieronder de verschillende definities op een rij:

Definitie
Open BIM = Een manier van samenwerken in de bouwsector, waarbij verschillende softwareprogramma's informatie kunnen uitwisselen via open standaarden, zoals bijvoorbeeld BCF en IFC.

Gesloten BIM = Een manier van samenwerken in de bouwsector, waarbij alle betrokken partijen gebruik maken van hetzelfde softwareplatform en dezelfde bestandsformaten. Gesloten BIM wordt ook wel platform specifieke BIM genoemd.

Bij open BIM wordt er gebruik gemaakt van open standaarden. Dit zijn standaarden zonder intellectueel eigendom van iemand en publiekelijk beschikbaar voor iedereen die deze willen gebruiken.

Een open standaard moet aan bepaalde criteria voldoen, zoals het gebruik van een open licentie, ontwikkeld zijn door een open (transparant) proces met inspraak en ondersteund worden door meerdere leveranciers. Om als open standaard aangemerkt te worden moet een standaard aan deze criteria voldoen en erkend worden door een officiële instantie, zoals het Forum Standaardisatie in Nederland.

Definitie
Open standaard = Een norm welke publiekelijk beschikbaar en te gebruiken is. De specificaties van de standaard mogen vrij van licentierechten worden toegepast, gebruikt en gehanteerd. De term wordt vooral gebruikt bij hard- en software.

Een voorbeeld van een open standaard is IFC (Industry Foundation Classes), een bestandsformaat voor het uitwisselen en delen van een BIM model tussen de verschillende softwareapplicaties van partijen in het bouwproces. IFC bevat een driedimensionaal geometrisch model van het bouwwerk, inclusief de gegevens van de daarin gebruikte elementen.

Aanvulling
De Nederlandse overheid hanteert beleid voor het gebruik van open standaarden in haar ICT-systemen.

Een gesloten standaard is een standaard die eigendom is van een bepaalde organisatie en die alleen gebruikt kan worden met toestemming of betaling van de specifieke software. Er is dan ook altijd de originele native software nodig om het bestandsformaat te openen of te wijzigen.

Definitie
Gesloten standaard = Een bestandsformaat welke afhankelijk is van een platform en/of specifieke software. Om een gesloten standaard te kunnen gebruiken is te allen tijde de originele (en veelal betaalde) software nodig waarin het bestandsformaat is gecreëerd.

Een voorbeeld van een gesloten standaard is het Revit-formaat van Autodesk, dat vooral goed werkt met de eigen software van Autodesk. Dit betekent dat gebruikers van Revit afhankelijk zijn van Autodesk voor updates, ondersteuning en compatibiliteit met andere programma's. Het is overigens mogelijk (net als bij vele andere gesloten standaarden) om m.b.v. Autodesk Revit de open standaard IFC te exporteren.

Aanvulling
Houd er rekening mee dat je altijd het oorspronkelijke formaat ofwel het Revit-formaat nodig hebt om de bron te bewerken (bijvoorbeeld door een wijziging). Dit is belangrijk om de kwaliteit en de consistentie van de gegevens te waarborgen vanuit het originele bronformaat.

Wat zijn de voor- en nadelen van open BIM of gesloten BIM?
Er zijn voor- en nadelen aan beide benaderingen en er is GEEN goed of fout, terwijl wellicht er ook marktpartijen zullen zijn die het niet eens zullen zijn met deze mening (en dat mag natuurlijk).

Open BIM bevordert de interoperabiliteit (uitwisselbaarheid), voorkomt vendor lock-in (afhankelijk van specifieke software), transparantie en communicatie tussen de betrokken partijen, maar kan ook leiden tot kwaliteitsverlies, inconsistenties of conflicten in de BIM modellen. Hiernaast vraagt het gebruik meer deskundigheid en ervaring van de mensen en de organisatie die met open BIM werken.

Gesloten BIM garandeert de integriteit, nauwkeurigheid en veiligheid van de BIM modellen, maar kan ook resulteren in isolatie, inefficiëntie of duplicatie van het werk. Dit laatste is niet alleen een risico in huidige (bouw)fase, maar zeker ook voor opvolgende (bouw)fasen als bijvoorbeeld de uitvoering of beheer en onderhoud met de nodige extra kosten of zelfs faalkosten als gevolg. Het is wel makkelijker werken met minder afstemming onderling tussen de projectpartners.

Over het algemeen heeft open BIM op de langere termijn en over meerdere (bouw)fasen meer voordelen dan gesloten BIM, omdat het meer flexibiliteit, transparantie en interoperabiliteit biedt. Open BIM maakt het ook makkelijker om verschillende disciplines en expertises te integreren in het ontwerpproces voor de uitvoering naar beheer en onderhoud.

Gesloten BIM kan echter ook voordelig zijn voor sommige projecten, bijvoorbeeld als er sprake is van een hoge mate van vertrouwen en afstemming tussen de partijen of als er specifieke softwarefuncties nodig zijn die niet beschikbaar zijn binnen de open standaarden.

Open BIM heeft als voordeel dat het de samenwerking en communicatie tussen de betrokken partijen in een project bevordert, terwijl gesloten BIM meer controle en beveiliging biedt over de informatie.

Wanneer kiezen voor open BIM of gesloten BIM?
De keuze voor open BIM of gesloten BIM hangt af van de aard, de omvang en de complexiteit van het project, evenals van de voorkeuren, de vaardigheden en de middelen van de projectpartners. Hiernaast is het ook afhankelijk van de voorkeur vanuit de opdrachtgever en het contract van het project.

De keuze voor gesloten BIM is alleen mogelijk als ALLE projectpartners met dezelfde software werken. Veelal is dit tijdens de ontwerpfase waarbij het Autodesk Revit-formaat de standaard is voor alle projectpartners. Wanneer er één projectpartner hierin afwijkt, bijvoorbeeld de architect die met het Graphisoft Archicad-formaat werkt, kan er alleen met open BIM integraal samengewerkt worden.

Aanvulling
Als er tijdens de ontwerpfase (bewust) wordt gekozen voor gesloten BIM dan is het essentieel dat de deelnemende partijen wel rekening houden met de opvolgende (bouw)fase(n) als uitvoering en beheer en onderhoud die veelal zijn gericht op open BIM. De opdrachtgever dient de voorwaarden in BIM samenwerking vast te leggen in het BIM protocol als onderdeel van het contract.

In de praktijk komen beide vormen van BIM samenwerking in projecten voor: gesloten BIM tussen de partijen die tijdens de ontwerpfase (indien mogelijk) met compatibele software werken en open BIM tijdens de uitvoeringsfase waarbij veelal verschillende software systemen gehanteerd worden, maar ook als garantie op een blijvende toegankelijkheid tot de dataset.

Voor beheer en onderhoud zal de opdrachtgever de native bestandsformaten vanuit gesloten BIM en de open standaarden vanuit open BIM nodig hebben. Formeel is dit onderdeel van het projectdossier, maar het is verstandig om dit tevens contractueel vast te leggen in het BIM protocol. Hierbij is met name de data benodigd voor beheer en onderhoud welke door de opdrachtgever specifiek is vastgelegd in de ILS (informatieleveringsspecificatie) tevens als onderdeel van het contract en daarmee de projectopdracht.

De keuze voor open BIM of gesloten BIM is dus geheel afhankelijk van het soort project en de voorkeur vanuit de opdrachtgever. Er is dus geen eenduidig antwoord op wat beter is, maar wel een afweging tussen flexibiliteit en betrouwbaarheid.

Tip
Hulp nodig? Neem (vrijblijvend) contact op voor een kennismaking!